ЯЦЕК КАЧМАРСКИЙ (1957 — 2004)
ЯЛТА
Ливадия в кольце охраны —
не просочится и комар.
Здесь перекраивают страны,
подальше выселив татар.
Но стенам слышно, окнам видно,
как давится сигарой Лев,
как дремлет в кресле инвалидном
Калека-демократ, сомлев.
Чем занят Горец крымской ночью,
не знает ни одна душа,
лишь дыма голубые клочья
плывут из трубки не спеша.
Не нужно Сталина винить,
ведь он и правда не повинен,
что у него такая прыть,
а Рузвельт в Ялте был бессилен.
Границы заново творя,
газетного не слыша гвалта,
один из трех играл Царя —
вот что такое эта Ялта.
Мигает, точно глаз циклопа,
сигары огонек в дыму.
Лев ропщет: — Бедная Европа,
ей столько государств к чему?
— Поляки? Нет загвоздки большей.
Где жить, не все ли им равно?
Одни проблемы с этой Польшей, —
Калека цедит ледяно.
Но всех спокойнее хозяин,
сощуривший лукавый взгляд.
— Я помогу им, — молвит Сталин, —
а там пусть правят, как хотят.
Не нужно Черчилля винить,
они беседовали мило,
чтоб Сталин мог заполучить
всё, что душе угодно было.
Кто робок, не глядит в прицел,
не бьет по глобусу кувалдой.
А тот, кто смел, полмира съел —
вот что такое эта Ялта.
Лев обращается к Калеке
и шепчет, подтянув живот:
— Я верю Сталину, коллега,
своих солдат он бережет.
Калека, верный страж свободы,
ему поддакивает вмиг:
— О да, ведь он — отец народов,
и заблуждаться не привык.
Союз держав — не сговор бабий,
а демократии оплот,
при нем спасется даже слабый,
конечно, если повезет.
Не нужно Рузвельта винить,
ему и так пришлось несладко:
сигарный дым, беседы нить,
коньяк и черчиллева хватка.
Сплелись в объятъях три империи
для политического сальто.
В деталях же скрывался Берия —
вот что такое эта Ялта!
Еще гремит ожесточенно,
на Западе орудий гром,
а на Восток ползут вагоны,
людьми набитые битком.
Затем — победа, блеск салюта
и президента вечный сон.
А там — по страшному маршруту
уходит новый эшелон.
Отправился в отставку Черчилль,
восходит алая заря.
А там — страданьем путь прочерчен,
а там — Сибирь и лагеря.
«Большую тройку» не вините,
она — истории урок.
Не понял Рузвельт суть событий,
и Черчилль ошибаться мог.
Ошиблись, сберегая нервы.
Что им поляки и прибалты?
Не ошибаются лишь жертвы —
вот что такое эта Ялта!
1984
Перевел с польского Игорь Белов
JACEK KACZMARSKI (1957 — 2004)
JAŁTA
Jak nowa rezydencja carów,
Służba swe obowiązki zna,
Precz wysiedlono stąd Tatarów
Gdzie na świat wyrok zapaść ma.
Okna już widzą, słyszą ściany
Jak kaszle nad cygarem Lew,
Jak skrzypi wózek popychany
Z kalekim Demokratą w tle.
Lecz nikt nie widzi i nie słyszy,
Co robi Góral w krymską noc,
Gdy gestem wiernych towarzyszy
Wpaja swą legendarną moc.
Nie miejcie żalu do Stalina,
Nie on się za tym wszystkim krył,
Przecież to nie jest jego wina,
Że Roosevelt w Jałcie nie miał sił.
Gdy się triumwirat wspólnie brał
Za świata historyczne kształty —
Wiadomo kto Cezara grał —
I tak rozumieć trzeba Jałtę.
W resztce cygara mdłym ogniku
Pływała Lwa Albionu twarz:
Nie rozmawiajmy o Bałtyku,
Po co w Europie tyle państw?
Polacy? — chodzi tylko o to,
Żeby gdzieś w końcu mogli żyć...
Z tą Polską zawsze są kłopoty —
Kaleka troszczy się i drży.
Lecz uspokaja ich gospodarz
Pożółkły dłonią głaszcząc wąs:
Mój kraj pomocną dłoń im poda,
Potem niech rządzą się jak chcą.
Nie miejcie żalu do Churchilla,
Nie on wszak za tym wszystkim stał,
Wszak po to tylko był triumwirat,
By Stalin dostał to, co chciał.
Komu zależy na pokoju,
Ten zawsze cofnie się przed gwałtem —
Wygra, kto się nie boi wojen
I tak rozumieć trzeba Jałtę.
Ściana pałacu słuch napina,
Gdy do Kaleki mówi Lew —
Ja wierzę w szczerość słów Stalina,
Dba chyba o radziecką krew.
I potakuje mu Kaleka,
Niezłomny demokracji stróż:
Stalin, to ktoś na miarę wieku,
Oto mąż stanu, oto wódz!
Bo sojusz wielkich, to nie zmowa,
To przyszłość świata — wolność, ład!
Przy nim i słaby się uchowa,
I swoją część otrzyma — strat!
Nie miejcie żalu do Roosevelta,
Pomyślcie ile musiał znieść!
Fajka, dym cygar i butelka,
Churchill, co miał sojusze gdzieś.
Wszakże radziły trzy imperia
Nad granicami, co zatarte;
W szczegółach zaś już siedział Beria —
I tak rozumieć trzeba Jałtę!
Więc delegacje odleciały,
Ucichł na Krymie carski gród.
Gdy na Zachodzie działa grzmiały
Transporty ludzi szły na Wschód.
Świat wolny święcił potem tryumf,
Opustoszały nagle fronty —
W kwiatach już prezydenta grób,
A tam transporty i transporty.
Czerwony świt się z nocy budzi —
Z woli wyborców odszedł Churchill!
A tam transporty żywych ludzi,
A tam obozy długiej śmierci.
Nie miejcie więc do Trójcy żalu,
Wyrok historii za nią stał
Opracowany w każdym calu —
Każdy z nich chronił, co już miał.
Mógł mylić się zwiedziony chwilą —
Nie był Polakiem ani Bałtem...
Tylko ofiary się nie mylą!
I tak rozumieć trzeba Jałtę!
1984
